Photo Credit: plantbasedfoods.org
Plant-based food หรืออาหารทดแทนเนื้อสัตว์ เป็นอาหารทางเลือกใหม่ที่มีส่วนประกอบหลักจากพืชสำหรับผู้บริโภคที่ต้องการทานอาหารเพื่อสุขภาพ งด เลี่ยง หรือลดการทานเนื้อสัตว์ และเน้นอาหารจากพืชเป็นหลัก
ปี 2565 เป็นปีที่ผู้บริโภคมองหาอาหารและผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากพืชมากขึ้น รวมไปถึงมีกระแสการปรับปรุงอาหารประเภท plant-based food ซึ่งส่งผลให้อาหารประเภทนี้มีรสชาติดีขึ้น ราคาจับต้องได้ หาซื้อได้ง่ายและมีตัวเลือกมากขึ้น และมีแนวโน้มความเป็นไปได้ว่า อาหารต่างๆ ในอนาคตไม่จำเป็นต้องขึ้นอยู่กับสัตว์และระบบการทำฟาร์มสัตว์ (factory farming) ซึ่งส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
ปัจจัยสำคัญที่ทำให้อาหารทดแทนเนื้อสัตว์มีกระแสมาแรงในปีนี้ ได้แก่ การพัฒนาของบริษัทสตาร์อัพ (startup companies) ด้านเทคโนโลยีทางอาหารจำนวนมาก ซึ่งบางแห่งมีนักลงทุนรายใหญ่ให้การสนับสนุน ร้านอาหารจำนวนมากมีอาหารทดแทนเนื้อสัตว์ในเมนูมากขึ้น รวมไปถึงการที่ผู้บริโภคสามารถหาซื้ออาหารกลุ่มดังกล่าวได้ง่ายขึ้น และมีตัวเลือกมากขึ้น ซึ่งช่วยตอบสนองกลุ่มผู้บริโภคที่ยังคงรักการทานอาหารที่เหมือนเนื้อสัตว์
Plant-Based/Vegan Salad
ในขณะเดียวกัน Plant-based food เป็นเทรนด์อาหารสุขภาพได้รับความสนใจมากขึ้น เนื่องจากผู้คนเริ่มหันมาใส่ใจและรักษาสุขภาพมากขึ้น และอาหารทดแทนเนื้อสัตว์นับเป็นตัวเลือกที่น่าดึงดูดสำหรับผู้บริโภคกลุ่มที่ต้องการลดหรือเลิกรับประทานเนื้อสัตว์ โดยจากผลการศึกษาวัจัย Plant-based food มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงเกี่ยวกับโรคหัวใจ และอื่น ๆ ในขณะที่การบริโภคเนื้อสัตว์เป็นประจำมากเกินไปอาจเพิ่มความเสี่ยงทางสุขภาพในหลาย ๆ ด้านได้ นอกจากนี้ ยังมีผลงานวิจัยจาก Harvard Medical School ที่พบว่า การบริโภคอาหารทดแทนเนื้อสัตว์ช่วยลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อโควิด-19 ขั้นรุนแรง
ทั้งนี้ ความนิยม Plant-based food ในสหรัฐฯ ไม่ได้เพิ่งเริ่มเมื่อเร็ว ๆ นี้ แต่เริ่มได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ มาระยะหนึ่งแล้ว โดยข้อมูลจากองค์กร The Plant Based Foods Association และ The Good Food Institute แสดงถึงยอดขายปลีกของอาหารประเภท plant-based food ในปี 2563 ที่เพิ่มขึ้นถึง 27% เป็นมูลค่ากว่า 7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ และในช่วงสองปีที่ผ่านมา สถิติการขายสูงขึ้นถึง 43% ซึ่งเป็นการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วกว่ายอดโดยรวมของการขายสินค้าอาหารทั่วไปถึง 9 เท่า
ในช่วงปี 2563 การซื้ออาหารประเภท plant-based food มาจาก 71 ล้านครัวเรือนในสหรัฐฯ นับเป็น 57% จากครัวเรือนทั่วประเทศ โดยเพิ่มสูงขึ้นจากปี 2562 ซึ่งมาจาก 53% ของครัวเรือนทั้งหมดในสหรัฐฯ
นอกจากนี้ รายงานของ Bloomberg Intelligence เคยประมาณการว่า ยอดขายทั่วโลกของนมและผลิตภัณฑ์นมจากพืช (plant-based dairy) และเนื้อสัตว์ทางเลือก (meat alternatives) จะสูงถึง 29.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2563 และคาดการณ์ว่า ภายในปี 2573 ยอดขายจะพุ่งสูงขึ้นอีก 5 เท่าหรือประมาณ 162 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ
Vegan burger with Plant based meatless cutlets, patties, tomato and onion.
เทรนด์เกี่ยวกับ plant-based food ในปี 2565 ที่น่าจับตามองมี ดังนี้
เนื้อสัตว์เทียม (plant-based meat) ที่มีรสชาติเสมือนจริง
เบอร์เกอร์หรือฮอทดอกมังสวิรัติมีขายอยู่ในท้องตลาดมานานมาก แต่รสชาติของเนื้อเทียมเหล่านั้นไม่เหมือนเนื้อสัตว์จริง ไม่ว่าจะมีความพยายามทำให้ออกมาเหมือนเช่นไรก็ตาม แต่ด้วยความก้าวหน้าของนวัตกรรมและเทคโนโลยี ผู้บริโภคอาจจะได้รับประทานเนื้อสัตว์เทียมที่มีรสชาติและ texture ที่คล้ายเนื้อสัตว์จริงมากขึ้นเรื่อย ๆ
ผลิตภัณฑ์จากพืชที่มีคุณค่าครบถ้วนทางโภชนาการ
ปัจจุบันนี้ ผู้บริโภคอาหารประเภท plant-based food ไม่ใช่กลุ่มคนที่เป็นมังสวิรัติ (vegetarian) หรือวีแกน (vegan) เท่านั้น แต่เป็นคนกลุ่มใหญ่ที่ถูกเรียกว่า flexitarian หรือคนที่ทานอาหารเพื่อสุขภาพที่มีส่วนประกอบหลักจากพืชเป็นหลัก แต่ยังคงทานเนื้อสัตว์อยู่บ้างเป็นบางมื้อ คนกลุ่ม flexitarian มีแนวโน้มอยากเห็นอาหารที่ทำมาจากพืชที่มีโปรตีนและคุณค่าทางโภชนาการสูง เพื่อทดแทนเนื้อสัตว์ที่พวกเขารับประทานอยู่ได้ หลายบริษัทที่ผลิตอาหารกำลังตอบสนองความต้องการของลูกค้ากลุ่มนี้ด้วยการปรับปรุงคุณค่าทางโภชนาการของ plant-based food ให้ใกล้เคียงหรือเทียบเท่าอาหารที่ทำจากเนื้อสัตว์
อาหารฉลากสะอาด (clean label)
Potato Milk
อาหารฉลากสะอาด (clean label) โดยทั่วไปหมายถึงอาหารที่ใช้วัตถุดิบหรือเครื่องปรุงจากธรรมชาติ ปราศจากสารเคมีหรือสารสังเคราะห์ อาหารประเภท plant-based food ที่เป็นอาหารฉลากสะอาดมีแนวโน้มว่าจะเป็นที่นิยมมากยิ่งขึ้นในปี 2565 ซึ่งนอกจากจะส่งเสริมสุขภาพให้กับผู้บริโภคอย่างแท้จริง ยังแสดงข้อมูลเกี่ยวกับวัตถุดิบที่ใช้อย่างชัดเจนโปร่งใสเข้าใจง่าย ไม่มุ่งปกปิดข้อมูลเพื่อประโยชน์ทางการค้า
อาหารทะเลจากพืช (plant-based seafood)
ถึงแม้ว่าการทำอาหารทะเลจากพืชดูเหมือนจะเป็นสิ่งที่ยากที่สุดสำหรับ plant-based food แต่หลายบริษัทได้เริ่มมีผลิตภัณฑ์ plant-based seafood ออกสู่ตลาดแล้ว อาทิ สลัดทูน่าวีแกน หรือ เนื้อปลาจากพืช
การขยายตลาด plant-base food สู่ทุกชั้นวางสินค้า
ในอดีต อาหารทางเลือกใหม่จากพืชอาจะมีแค่เนื้อสัตว์เทียม นมจากพืช หรืออาหารจากธรรมชาติทั่วไป ในปี 2565 นี้ หลายบริษัทเริ่มผลิตสินค้าประเภท plant-based food ชนิดอื่น ๆ ออกมาเพื่อวางขายตามร้านขายของชำ เช่น ขนมและเครื่องดื่ม และมีแนวโน้มว่าจะขยายไปสู่สินค้ากลุ่มอื่น ๆ ด้วย เช่น เครื่องปรุงรสและวัตถุดิบที่ใช้ในการอบอาหารหรือขนม
ข้อมูลอ้างอิง
https://health.usnews.com/best-diet/flexitarian-diet
https://www.vegetariantimes.com/news/plant-based-food-trends-2022/
