อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มเป็นธุรกิจที่มีการแข่งขันสูงและมีแนวโน้มที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เนื่องจากปัจจัยหลายอย่าง ทั้งความผันผวนของสภาพเศรษฐกิจ ซึ่งกระทบต่อรสนิยม ความต้องการ และปัจจัยด้านสุขภาพ นอกจากนี้ นวัตกรรมที่เกี่ยวข้องกับอาหารและเครื่องดื่ม รวมไปถึงปัจจัยภายนอกต่าง ๆ เช่น การแพร่ระบาดของโควิด-19 ก็มีส่วนสำคัญที่ผลักดันให้แนวโน้มสินค้าอาหารและเครื่องดื่มเปลี่ยนแปลงไปเช่นกัน
ปัจจุบันนี้ แนวโน้มการบริโภคในสหรัฐฯ ได้รับอิทธิพลมาจากปัจจัยหลายด้าน ชาวอเมริกันเป็นจำนวนมากเริ่มหันมาใส่ใจในการเลือกซื้อสินค้าอาหารและเครื่องดื่มโดยคำนึงถึงปัจจัยเหล่านั้นมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น
ด้านสุขภาพ
ชาวอเมริกันหันมาใส่ใจในเรื่องการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพมากขึ้น จากผลสำรวจของ Sprouts Farmers Market พบว่า มากกว่าครึ่งของชาวอเมริกันอายุระหว่าง 24-39 ปี เปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารเป็นการกินมังสวิรัติแบบยืดหยุ่น หรือ Flexitarian Diet ซึ่งเป็นการรับประทานมังสวิรัติเป็นส่วนใหญ่ แต่ยังสามารถรับประทานเนื้อสัตว์บ้าง ซึ่งเชื่อกันว่าการรับประทานแบบ Flexitarian ดีกับสุขภาพ ทำให้ trend อาหารออร์แกนิค อาหารจากพืช และ Functional food ได้รับความนิยมมากขึ้น
ด้านสังคม
ปัจจุบันผู้บริโภคชาวอเมริกันจำนวนมากเริ่มให้ความสนใจและสนับสนุนสินค้าอาหารและเครื่องดื่มที่ได้มาตรฐานในการผลิต มีความโปร่งใส ตรวจสอบได้ทั้งระบบ ปราศจากการใช้แรงงานเด็ก แรงงานทาส แรงงานบังคับ และการกระทำทารุณกรรมสัตว์ ซึ่งสะท้อนอยู่บนฉลากผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น อาหารทะเลที่มีตราสัญลักษณ์ “Sustainably farmed” หรือ “Certified Sustainable Seafood” และเนื้อวัว หมู ไก่ แกะ และไก่งวง ที่มีตราสัญลักษณ์ “Animal Welfare Certified” เป็นต้น
ด้านสิ่งแวดล้อม
แนวคิดด้านความยั่งยืน (Sustainability) ได้รับความสนใจมากขึ้น จากผลสำรวจของ The International Food Information Council (IFIC) ในปี 2565 พบว่า 39% ของผู้ตอบแบบสำรวจกล่าวว่า ความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Sustainability) มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจซื้ออาหารและเครื่องดื่มบางประเภท ซึ่งเพิ่มขึ้นจาก 27% ในปี 2562 ทำให้ผู้ผลิตสินค้าจำนวนมากสะท้อนประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมในฉลากอาหารและเครื่องดื่ม เช่น การทำเกษตรอย่างยั่งยืน และกระบวนการผลิตที่ลด carbon footprint หรือการเลี้ยงปศุสัตว์โดยลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ เป็นต้ด้วยปัจจัยข้างต้น ทำให้แนวโน้มสินค้าอาหารและเครื่องดื่มที่ได้รับความนิยมในสหรัฐฯ แบ่งได้ 4 ประเภท และส่วนมากเป็นสินค้าในกลุ่ม Future Food ดังต่อไปนี้
อาหารอินทรีย์ (Organic Food)
Photo Credit: supersafeway.com
อาหารและเครื่องดื่มออร์แกนิคเป็นผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรที่ผลิตหรือแปรรูป โดยไม่ใช้ยาฆ่าแมลงที่สังเคราะห์ทางเคมี ไม่มีการตัดแต่งพันธุกรรม ไม่ใช้ปุ๋ยเคมีและปุ๋ยที่มาจากกากของระบบบำบัดน้ำเสีย ซึ่งอาหารในกลุ่มนี้ตอบสนองผู้บริโภคยุคใหม่ที่ตระหนักถึง คุณภาพและความปลอดภัยของอาหาร ตลอดจนวัตถุดิบและส่วนผสม
83% ของชาวอเมริกันบริโภคสินค้าอาหารและเครื่องดื่มออร์แกนิค และในจำนวนดังกล่าว 34% บริโภคสินค้าออร์แกนิคเป็นประจำทุกสัปดาห์ โดยส่วนมากเป็นกลุ่ม Millennials (อายุ 26-41 ปี) โดยสินค้าออร์แกนิคที่ได้รับความนิยมในสหรัฐฯ มากที่สุดคือ อาหารสดต่าง ๆ จำพวกผักและผลไม้
ปัจจุบัน สหรัฐฯ นำเข้าสินค้าอาหารออร์แกนิคจากกว่า 111 ประเทศ โดย 5 ลำดับแรก ได้แก่ เม็กซิโก แคนาดา โคลอมเบีย เปรู และกัวเตมาลา ซึ่งการนำเข้าสินค้าออร์แกนิคทำได้ทั้งผ่านกระบวนการรับรองของกระทรวงเกษตรสหรัฐฯ (USDA) หรือผ่านความตกลงทวิภาคีด้านสินค้าออร์แกนิค (organic trade arrangements) ซึ่งปัจจุบันสหรัฐฯ มีกับแคนาดา อียู ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และสวิตเซอร์แลนด์
อาหารและเครื่องดื่มจากพืช (Plant-Based Food)
Plant-Based Diet คือ รูปแบบการกินที่เน้นพืชเป็นหลัก ซึ่งไม่ใช่แค่การรับประทานผลไม้และผักเท่านั้น แต่ยังรวมถึง เมล็ดพืช น้ำมัน ธัญพืชไม่ขัดสี พืชตระกูลถั่ว และถั่ว โดยไม่จำเป็นว่า จะต้องเป็นมังสวิรัติหรือวีแกน แต่เป็นการเลือกอาหารจากแหล่งพืชมากขึ้นตามสัดส่วน
ในปัจจุบัน ผู้บริโภคชาวอเมริกันหันมาให้ความสนใจเกี่ยวกับรูปแบบการรับประทานอาหารแบบ Plant-Based Diet มากขึ้น โดยจากข้อมูลล่าสุดจากการรวบรวมและวิเคราะห์ของ Plant Based Foods Association และ The Good Food Institute และข้อมูลของ SPINS แสดงให้เห็นว่ายอดค้าปลีกอาหารทางเลือกจากพืช (Plant-Based Food) ในสหรัฐฯ ยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยปี 2563 ที่ถือว่าเป็นปีที่ตลาด Plant-Based Food เติบโตเป็นประวัติการณ์ และในปี 2564 ก็ยังคงเติบโตต่อเนื่อง 6.2% และมีมูลค่าตลาดสูงสุดเป็นประวัติการณ์ถึง 7.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ
อาหารและเครื่องดื่มจากพืชได้รับความนิยมในหมู่คนรุ่นใหม่ โดยเฉพาะกลุ่มวัยทำงาน จากการสำรวจพบว่า กลุ่มที่นิยมสินค้าอาหารและเครื่องดื่มจากพืชมากที่สุดในสหรัฐฯ เป็นกลุ่มชาวเอเชียระดับการศึกษาปริญญาโทขึ้นไป อายุระหว่าง 35 – 44 ปี รายได้มากกว่า 100,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี
Photo Credit: supermarketnews.com
ผลิตภัณฑ์ Plant-Based Food ที่ได้รับความนิยมที่สุดคือ นมจากพืช ซึ่งมีสัดส่วนสูงสุดในตลาดค้าปลีกสินค้าอาหารและเครื่องดื่มจากพืชในสหรัฐฯ คิดเป็น 35.14% เช่น นมมะพร้าว (รวมกะทิ) นมถั่วเหลือง นมข้าว นมอัลมอนด์ รวมทั้งผลิตภัณท์นมจากพืชอื่น ๆ เช่น โยเกิร์ตจากพืช ชีสจากพืช และไอศกรีมจากพืช เป็นต้น
สินค้า Plant-Based Food ส่วนมากผลิตโดยผู้ประกอบการภายในประเทศ โดยมีสัดส่วนการนำเข้าจากต่างประเทศไม่มากนัก อย่างไรก็ดี แหล่งนำเข้า Plant-Based Food อื่นๆ มาจากเนเธอร์แลนด์ อิตาลี กรีซ จีน และไทย
อาหารฟังก์ชัน (Functional Food)
อาหารและเครื่องดื่มในกลุ่ม Functional Food คือ อาหารที่ให้ประโยชน์ต่อสุขภาพโดยเฉพาะนอกเหนือจากโภชนาการพื้นฐาน โดยบางชนิดมีอาหารเสริมหรือส่วนผสมอื่น ๆ ที่ออกแบบมาเพื่อช่วยส่งเสริมสุขภาพ
ในช่วงที่ผ่านมา Functional Food มียอดขายที่ขยายตัวอย่างก้าวกระโดดในสหรัฐฯ โดยปัจจุบันมีมูลค่าตลาดในสหรัฐฯ ราว 6.87 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ แบ่งเป็นสินค้าอาหาร 3.15 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ (45.85%) และเครื่องดื่ม 3.72 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ (ร้อยละ 54.15%) และมีแนวโน้มขยายตัวเพิ่มขึ้นเป็นมูลค่าทั้งสิ้น 8.71 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2569
กลุ่มผู้บริโภคอาหารกลุ่ม Functional Food ในสหรัฐฯ คือ ผู้ที่มีอายุระหว่า 18-40 ปี ที่มีการศึกษาสูงและมีรายได้ค่อนข้างสูง ซึ่งคนกลุ่มนี้คำนึงถึงโภชนาการและคุณลักษณะของอาหารและผลิตภัณฑ์เป็นสำคัญ
Photo Credit: Cornellsun.com
ตัวอย่างของ Functional Food ที่สามารถพบเห็นในร้านค้าในสหรัฐฯ เช่น ช็อคโกแลตที่มีส่วนผสมของไบโอตินและกรดอะมิโนซึ่งมีคุณสมบัติบำรุงผม ผิว เล็บ สินค้าที่มีส่วนประกอบของสารอิเล็กโทรไลต์ สารสกัดสมุนไพร และพรีไบโอติกส์ ขนมขบเคี้ยวสูตรคีโต ไอศกรีมเพิ่มโปรตีน เครื่องดื่ม Kombucha เป็นต้น
อาหารกลุ่ม Functional Food ส่วนใหญ่ผลิตภายในประเทศ โดยบริษัทหลัก ๆ ที่ทำการวิจัยและพัฒนาส่วนผสมอาหาร (Ingredients) ที่ใช้งานได้หลากหลายสำหรับอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มกลุ่ม Functional Food คือ Cargill, Incorporated, Archer Daniels Midland Company และ DuPont ซึ่งเป็นบริษัทของสหรัฐฯ
อาหารแช่แข็ง (Frozen Food)
กลุ่มอาหารแช่แข็งเริ่มกลับมาเป็นที่นิยมมากขึ้น เนื่องมาจากการแพร่ระบาดหนักของโควิด-19 และอาหารกลุ่มนี้มีแนวโน้มขยายตัวและเป็นที่นิยมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยมีทั้งอาหารสำหรับนำไปปรุงรับประทานเอง และอาหารพร้อมรับประทานที่ผู้ประกอบการหลายแห่งเลือกผลิตสินค้าที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพไปพร้อมกับความสะดวกสบาย รวมทั้งลดการก่อขยะอาหาร
อาหารแช่แข็งได้รับความนิยมจากชาวอเมริกันในทุกกลุ่มมากขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากการขยายตัวของอัตราเงินเฟ้อ ทำให้ผู้บริโภคระมัดระวังในการใช้จ่ายมากขึ้น อาหารแช่แข็งจึงเป็นทางเลือกที่ช่วยประหยัดและสามารถเก็บอาหารไว้ได้นาน ผู้บริโภคในเขตเมืองและชานเมืองบริโภคอาหารแช่แข็งบ่อย ผู้ชายมีแนวโน้มบริโภคมากกว่าผู้หญิง และครอบครัวที่มีเด็กในบ้านอายุระหว่าง 7 ถึง 12 ปีมีแนวโน้มที่จะบริโภคอาหารแช่แข็งสูงขึ้นเรื่อยๆ ส่วนผู้บริโภค Generation Z ซึ่งมีอายุระหว่าง 12-25 ปี มีแนวโน้มที่จะรับประทานอาหารแช่แข็งจำพวกอาหารเช้า (Breakfast) รวมไปถึงแซนวิชต่างๆมากถึง 26% และยังมีแนวโน้มที่จะรับประทานอาหารแช่
Photo Credit: forbes.com
แข็งจำพวกอาหารเย็น (Dinner) มากถึง 23%
อาหารแช่แข็งมีทั้งอาหารสำหรับนำไปปรุงรับประทานเอง เช่น กุ้งแช่แข็ง เนื้อวัวแช่แข็ง ปูแช่แข็ง เฟรนช์ฟราย ปลาแซลมอน และอาหารปรุงสำเร็จพร้อมรับประทาน เช่น พิซซ่า และอาหารประจำชาติต่าง ๆ ที่ได้รับความนิยม เช่น พาสตาอิตาเลียน อาหารไทย และอาหารอินเดียน เป็นต้น
อาหารสำหรับนำไปปรุงรับประทานเองส่วนมากในสหรัฐฯ เป็นสินค้านำเข้าจากต่างประเทศ โดยอาหารแช่แข็งที่ไทยส่งออกมายังสหรัฐฯ ที่สำคัญ ได้แก่ กุ้ง ปลาทูน่า Skipjack ปลาหมึก ข้าวโพดหวาน และผลไม้แช่แข็ง ส่วนอาหารพร้อมรับประทานส่วนมากผลิตเองในสหรัฐฯ
ผู้บริโภคชาวอเมริกันโดยเฉพาะอย่างยิ่งคนรุ่นใหม่หันมาใส่ใจกับสุขภาพ ห่วงใยสิ่งแวดล้อม สังคม และชุมชนมากขึ้น ซึ่งส่งผลให้แนวโน้มอาหารและเครื่องดื่มในสหรัฐฯ เปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด อย่างไรก็ดี ยังมีปัจจัยภายนอกที่สำคัญอื่นๆ เช่น ภาวะเงินเฟ้อที่สหรัฐฯ กำลังประสบอยู่ขณะนี้ ก็อาจมีส่วนที่จะส่งผลให้แนวโน้มอาหารและเครื่องดื่มเกิดการเปลี่ยนแปลงได้อีกในอนาคตข้างหน้า
อ้างอิง
https://www.plantbasedfoods.org/2021-u-s-retail-sales-data-for-the-plant-based-foods-industry/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8156986/
Importing Organic Food Into The US: The Definitive Guide (usacustomsclearance.com)
https://progressivegrocer.com/frozen-foods-see-resurgence-attract-new-fans
